Inleiding

Iedereen zoekt bewust of onbewust naar mogelijkheden om vrijheid te ervaren en zo min mogelijk beperkingen of te wel grenzen. Want de meeste van onze 'levensproblemen' komen voort uit het trekken van grenzen. Maar iedere grens betekent strijd. Hoe vaster de grens, hoe heviger de strijd. Dit is dan ook vaak de reden dat men op het pad beland van bewustzijnsontwikkeling. Maar wie wijst je de weg in dit onbekende en onoverzichtelijke oerwoud? Welke koers moet je varen? Wie op reis gaat naar een onbekend gebied heeft een routebeschrijving nodig. Daarom zal ik trachten een route uit te zetten, door een opstelling te maken van een aantal bewustzijnsniveaus. Hierbij heb ik me laten inspireren door het baanbrekende werk van de Amerikaanse psycholoog en auteur Ken Wilber. Het geeft een indruk op welk niveau je functioneert in je leven. Het geeft ook een indicatie van de mogelijkheden voor therapie. Je kunt gemakkelijk en snel herkennen van welk niveau jouw grenzen afkomstig zijn en op wat voor manier je die kunt opheffen. Je kunt deze verschillende niveaus ook zien als een 'bewustzijnstrap'. Elke trede op de de trap geeft vorm aan een bepaald niveau, nadat de grens van het vorige is opgeheven

Inspanning nodig !

Het is een steeds terugkerend onderwerp van gesprek in spirituele kringen; Je hoeft niet aan jezelf te werken, er valt niets te doen, er is niets te bereiken, je bent al compleet. Dit inzicht klopt weliswaar, maar is als louter intellectueel begrip niet toereikend. Het is eigenlijk een loze kreet, in de praktijk heb je daar niets aan, het zal je niet verder helpen. Want de meeste mensen zijn niet altijd in staat de waarheid daadwerkelijk gestalte te geven. Omdat trauma's, pijnlijke herinneringen en andere psychologische belemmerende factoren in de weg staan om tot dit inzicht te komen. Het kan dus wel mentaal begrepen worden dat alles één is, maar dat wil niet zeggen dat je het ook zo voelt. Want eenheidsbewustzijn komt niet voort uit een mentaal concept maar uit een diep gevoelde ervaring. Zolang een theoretische interpretatie niet plaats maakt voor een directe ervaring ontstaat het risico dat het ego er mee aan de haal gaat. En het toevoegt aan zijn toch al aanzienlijke hoeveelheid strategieen en aannames, die er voor moeten zorgen dat het ego geen zwakke plekken gaat vertonen. Hoewel we van nature dus nooit of te nimmer afgescheiden zijn geweest, vereist het pad naar eenheidsbewustzijn wel degelijk inspanning.

Wie ben ik?

Deze vraag heb je waarschijnlijk wel eens aan jezelf gesteld. Wanneer je zegt: ik ben 'ik,' trek je in feite een denkbeeldige grens tussen wat je bent en wat je niet bent. Alles wat binnen die grens ligt noem je 'ík' en alles wat aan de andere kant van de grens ligt 'niet ik'. Het moge duidelijk zijn dat iedere grens die je trekt zijn beperkingen kent. Kenmerkend van grenzen is echter ook dat zij verlegd en opgeheven kunnen worden. 'Wie ben ik'? betekent dus eigenlijk, 'waar trek je de grens'? Je ik-identiteit hangt dus helemaal af waar jezelf de grens trekt. Steeds als je je grens verlegt blijken er meerdere niveaus van identiteit tot je beschikking te staan. Dit is geen theoretische uitspraak, ze bestaan echt , je kunt ze zelf op echtheid toetsen. De opgaande lijn van de verschillende niveaus kunnen worden omschreven als het herenigen van tegenstellingen, tot het uitbreiden van het bewustzijn of het opheffen van grenzen. Overigens blijven alle niveaus gewoon toegankelijk, alleen de grenzen er tussen verdwijnen. We moeten ze stuk voor stuk ervaren en binnen het veld van bewustzijn brengen, alvorens ze kunnen worden losgelaten en overstegen.

Grenzen

We trekken niet alleen grenzen in de wereld om ons heen, maar we doen dat ook vaak binnen in onszelf. Bewust of onbewust is ieder besluit wat we nemen, elke handeling en ieder woord gebaseerd op het trekken van grenzen. Het nemen van een beslissing, een keuze maken betekent een grens trekken. Een overtuiging is een grens trekken, wat voor jou waar en niet waar is. Concentratie is een grens trekken, je richt je op één enkel aspect van het geheel. Kenmerkend van grenzen is dat zij vaak kunnen veranderen en zich verplaatsen. Maar grenzen kunnen ook steeds weer opnieuw worden bepaald. Waardoor iemand zijn identiteit opnieuw in kaart kan brengen. Zo kun je gebieden ontdekken die dusverre onbekend en onbereikbaar waren. Maar waar het echt omgaat is dat je uiteindelijk gaat inzien dat er nergens geen grenzen te bekennen zijn, dat alle dingen en verschijnselen afhankelijk van elkaar zijn en met elkaar verbonden. Grenzen zijn illusies, ze bestaan niet echt. Je kunt alleen denkbeeldige grenzen trekken. In het directe bewustzijn bestaan geen grenzen.

Quote

De Bewustzijnstrap

Om de weg van bewustzijnsontwikkeling inzichtelijk te maken heb ik een bewustzijnstrap gemaakt. (zie de afbeelding bovenaan deze pagina) Bij iedere opwaartse trede kom je in een hoger niveau van bewustzijn en wordt de horizon van je blikveld aanzienlijk verbreed. Iedere hogere trede op de trap heeft zijn eigen zienswijze, zijn eigen manier van omgaan met jezelf en de wereld. Elke trede op de bewustzijnstrap betekent een nieuw niveau van ontwikkeling die ontstaat nadat de grens van een vorig niveau is opgeheven. Daarom is het noodzakelijk de opeenvolgende niveaus in die volgorde te doorlopen. Trouwens je kunt in dit ontwikkelingsproces ook niet verder kijken dan de trede van de trap waarop je gekomen bent. Dat wil niet zeggen dat zich soms ook piekervaringen kunnen voordoen op de bewustzijnstrap. Dit betekent dat je plotseling een heldere doorbraak kunt krijgen vanuit een hoger bewustzijnsniveau. Maar dit komt niet zo vaak voor, bovendien heeft zo'n ervaring weinig of geen effect. Dan val je meestal enkele niveaus terug tot op het vorige niveau dat je volledig hebt kunnen integreren. Je permanent verbonden voelen met je innerlijke en uiterlijke wereld komt tot stand als het laatste niveau bovenaan de trap geintegreerd is.

De verschillende bewustzijnsniveau's

Bewustzijnsniveau 6 Eenheidsbewustzijn:

Onbegrenst en één met alles.

Bewustzijnsniveau 5 Het transpersoonlijke

Grens tussen de waarnemer en het waargenomene.

Bewustzijnsniveau 4 Lichaam/ geest:

Grens tussen lichaam/geest en de buitenwereld

Bewustzijnsniveau 3 De geest:

Grens tussen lichaam en geest

Bewustzijnsniveau 2 de persoonlijkheid:

Grens tussen persoonlijkheid en schaduwkanten

Bewustzijnsniveau 1 Ego ontwikkeling

Grens tussen lichaam en de buitenwereld

Ego ontwikkeling

Je ontwikkeling neemt een aanvang bij de geboorte. Want je wordt geboren zonder enige kennis en zonder enig bewustzijn van jezelf. Hoewel bewustzijn aanwezig is, ben je je daar niet van bewust. Je word je  het eerst bewust van je moeder en later van anderen en tegen die achtergrond uiteindelijk van jezelf. Dat betekent dus dat als er geen anderen zijn er ook geen ego tot ontwikkeling komt. Het maakt niet uit of je nu geprezen wordt, zodat  je je goed voelt, of afgekeurd waardoor je je waardeloos voelt, op dat soort momenten ontstaat er een ego. Want een ego is een product van het leven met anderen. En geleidelijk aan raak je er van overtuigd dat het ego die anderen je hebben gegeven, je ware zelf is. Maar ook al is dat niet het geval, het geeft je op dat moment houvast, grond onder je voeten. Je hebt in ieder geval het gevoel dat je bestaat. En dat is nodig om een sterk en volwassen ego te ontwikkelen, dat is opgewassen tegen de eisen van de buitenwereld. Maar dat is echter niet het eindpunt van de ontwikkeling. Een krachtig en volwassen ego is ook nodig om besluiten te nemen die soms noodzakelijk zijn bij je bewustzijnsontwikkeling. Daarom staat een slecht functionerend ego je bewustzijnsontwikkeling in de weg.

De Persoonlijkheid

De verschillende bewustzijnsniveaus kunnen op de bewustzijnstrap betreden worden. Vanuit een toestand van onbewustheid, kan dit soms een moeizame beklimming zijn. Zo'n beklimming begint meestal op het moment dat je je leven bewust onbevredigend gaat vinden. Kenmerkend van dit niveau is dat je bepaalde gevoelens van jezelf ontkent zoals ; angst, verlangens, boosheid, onzekerheid, verdriet, agressie, enz. Hiermee trek je een grens in jezelf, je veroordeelt één kant van de medaille en probeert deze te vermijden. Die vervreemde gevoelens worden uiteindelijk je schaduwkanten. Je identificeert je alleen nog maar met datgene wat overgebleven is, een beperkt zelfbeeld, de persoonlijkheid. Zo heb je een grens getrokken en ontbrandt een hevige strijd, de persoonlijkheid tegen zijn schaduwkanten. Om in contact te komen met het bewustzijnsniveau van de persoonlijkheid is het voldoende om je bewust te worden van de facetten van jezelf die je altijd ontkent hebt. Deze zijn gemakkelijk te vinden, ze doen zich voor als tegenstellingen of projecties. Een projectie weer terug nemen is hetzelfde als een grens opheffen. Om de dingen die je als niet-eigen beschouwde weer toe te eigenen Dit betekent een verleggen van de grens waardoor oude vijanden weer bondgenoten worden.

De Geest

Was er op het vorige bewustzijnsniveau nog sprake van een volledig organisme, op dit niveau wordt er echter een nieuwe grens getrokken. Het scheidt wat eigenlijk onscheidbaar is. Het splitst de natuurlijke eenheid van lichaam en geest, maw tussen voelen (lichaam) en denken (geest). Op dit niveau sta je niet langer toe jezelf volledig te voelen, want voelen gaat vaak gepaard met pijn. In plaats daarvan beperk je je identiteit tot een deel van het geheel, het denken, de geest Hierbij verlies je het contact met je gevoel, maar voor deze gevoelloosheid wordt een hoge prijs betaald. Want het lichaam is niet alleen een bron van pijn, maar ook van genot. Dus geen lijden meer, maar ook geen vreugde. Om de verbinding met lichaam en geest te herstellen is het nodig om de teugels van de strakke ego-controle wat te laten vieren om de spontane lichamelijke processen weer toe te kunnen staan Dat klinkt eenvoudig, maar is het niet. Want dit is juist het grote probleem als je op dit bewustzijnsniveau in contact wilt komen met je lichaam. Je zult je lichaam dan niet echt voelen, maar denken dat je het voelt. En dat is niet zo verwonderlijk, want juist het denken is de verantwoordelijk voor het negeren van het lichaam.

Lichaam/Geest

Als er weer een grens is weg gevallen en de eenheid tussen lichaam en geest is hersteld, blijkt dat zowel geestelijk als lichamelijk welzijn al aanwezig is in het psychosomatische organisme. Want het lichaam is energie, en energie betekent eeuwige vreugde. Het ontspringt van binnenuit en is ieder moment vrij beschikbaar. Terwijl de geest in de toekomst of in het verleden leeft, vindt het lichaam zijn vervulling in de overvloed van dit moment. Ook al is dit niet het eeuwige heden, het is wel een stap in de goede richting. Een verdere stap in de goede richting is het afdalen naar het bewustzijnsniveau dat boven het individuele uitstijgt. Naar het transpersoonlijke dat los staat van lichaam, geest, emoties, gedachten en gevoelens. Je persoonlijke lichaamgeest kan dus pijn hebben, angst voelen of gekwetst worden, maar zolang je de waarnemer er van blijft, hoef je er niet meer tegen te vechten of je te onderwerpen. Omdat je bereid bent er slechts de waarnemer van te zijn, om alles zonder oordeel van een afstand te bekijken ben je er niet meer aan gebonden. Op dit bewustzijnsniveau blijkt er een constante factor te zijn die niet lichaamgeest is, met al zijn gevoelens, sensaties en stemmingen. Want die zijn allemaal aan verandering onderhevig zonder dat de constante factor wordt aangetast.

Het transpersoonlijke

Leerde je op vorige niveaus van de bewustzijnstrap je te identificeren met de verschillende individuele aspecten. Op dit niveau kun je daar mee stoppen. Want elke emotie, ieder gevoel en iedere gedachte waar je wel of niet blij mee bent, betekent in feite dat je er volledig mee geidentificeerd bent. Naarmate je gaat zien dat er geen enkele reden is om je daar mee te identificeren zul je gaan merken dat je hele individualiteit (ego, persoonlijkheid, lichaamgeest) die je tot nu toe hebt verdedigd, transparant begint te worden, waardoor grenzen wegvallen. Zo kan het gebeuren dat als je in contact komt met het transpersoonlijke, persoonlijke problemen en zorgen beginnen  te verdwijnen. Want transpersoonlijk betekent letterlijk boven het individuele uitstijgen. Dat wil zeggen dat je niet meer probeert je problemen en zorgen op te lossen, zoals je dat doet op individueel niveau. Het enige wat je hier nog te doen staat, is je eigen problemen en zorgen, zonder oordeel gade te slaan. Hierdoor ontstaat een ruimere blik op de realiteit. Je kunt hiermee in een vrijer, spontaner, expressiever en creatiever mens transformeren. Bovendien kunnen transpersoonlijke ervaringen een opstapje zijn naar eenheidsbewustzijn

Eenheidsbewustzijn

Eenheid in de wereld is moeilijk te vinden. Grenzen zijn overal zichtbaar. Mensen strijden voortdurend tegen elkaar. Ook in onze innerlijke wereld zijn grenzen voelbaar. Daarom zijn we altijd in strijd met onszelf. Maar strijd kan alleen worden opgelost door iets wat geen grenzen kent. Om die reden zoeken we telkens opnieuw naar eenheid. Dit zoeken gaat maar door, het stopt doorgaans als er geen grenzen meer zijn. Maar er bestaan geen grenzen, ze zijn slechts denkbeeldig. Er is alleen eenheidsbewustzijn. De grenzen die wij trekken in eenheidsbewustzijn is dualiteit. En dualiteit betekent per definitie strijd. Maar wij zijn altijd het geheel, een eenheid dat geen strijd kent. Dus valt er niets te doen. Er bestaat geen weg er naar toe, want dat zou inhouden dat eenheidsbewustzijn ergens een begin zou hebben. Maar eenheidsbewustzijn is eeuwig, er is geen begin en geen einde. Het is het eeuwige heden, dit moment, vóórdat je het probeert te bevatten. Het is wat je weet, voor je iets anders weet, wat je ziet, voor je iets anders ziet en wat je bent voordat je iets anders bent.

Quotes

De niveau's in het kort

In de periode van ego ontwikkeling identificeert een klein kind zich met het eigen lichaam. Het kind ìs haar of zijn lichaam. Naarmate die identificatie meer en meer losgekoppeld wordt van gevoelens en emoties en verschuift naar het denken, ontstaat de mogelijkheid tot ontwikkeling van een persoonlijkheid. Vanuit de geest (het denken) wordt controle uitgevoerd op het lichaam en emoties. Die controle kan ook de vorm aannemen van verdringing. In het laatste persoonlijke niveau, die van lichaam en geest vermindert de identificatie met de geest (het denken) en komt het tot integratie van beiden (lichaam en geest). Dit bewustzijnsniveau is ook een doorgang naar het transpersoonlijke. Hier kom je in contact met bewustzijn dat boven het individuele uitstijgt. Dit bewustzijn staat los van iemands lichaam, denken en voelen. Daarom kent het geen persoonlijke problemen, spanningen of angsten. Tenslotte kan ook dit het transpersoonlijke worden overstegen in de realisatie van eenheidsbewustzijn waarin de innerlijke wereld (jijzelf) en de buitenwereld (je omgeving) niet gescheiden zijn, maar één zijn.

Verdringing

Je kunt ego ontwikkeling zien als een proces van opvoeding tot een persoonlijkheid. Maar opvoeden gaat ook vaak gepaard met aanpassing en verdringing. De meeste van ons hebben in die periode forse aanpassingen moeten doen. Want wij zijn in dit proces puur afhankelijk van onze opvoeders. Niet alleen van fysieke voeding zoals eten en drinken, maar ook van emotionele voeding zoals liefde en aandacht. Wanneer deze behoeften regelmatig worden ontzegd, gaan we de pijn van het gemis verdringen. De pijn is hiermee niet weg, maar wordt niet meer gevoeld en gaat nu een eigen leven leiden buiten het bewustzijn om en oefent daar een voortdurende druk uit. Deze verdringing gebeurt niet bewust, maar is een automatische reactie van het hele organisme. Met als resultaat een verkrampt ego. Tegen de tijd dat we ons bewust worden van deze verkramping ervaren we het als beklemmend en verstikkend en voelen we ons vervreemd van onszelf. Op dit niveau richten we ons voornamelijk op die verdrongen, verkrampte aspecten van het ego.

Quotes

Vrijheid

We leven in een wereld vol tegendelen. Ja tegenover nee, goed tegenover kwaad, sterk tegenover zwak, enz. Vrijheid brengen we vaak in verband met dat we een keuze kunnen maken uit één van beiden. Maar is dat wel zo? Uiteraard moeten we de vrijheid hebben om de keuze te maken die we willen maken. Maar als we een keuze moeten maken brengt dat vaak ook heel veel problemen met zich mee. Want de wereld der tegendelen is een wereld vol conflicten. Dus als we een beslissing moeten maken kan dit ook het verlies van vrijheid betekenen. Vooral als het niet helemaal helder en duidelijk is wat we willen. Afgezien daarvan betekent een beslissing nemen altijd vóór het ene zijn en tégen het andere. We trekken grenzen en dat impliceert oorlog, strijd en angst. Hoe vaster die grenzen liggen hoe heviger de strijd. Hoe meer we streven naar vrijheid, hoe banger zijn om 'gevangen te zitten'. Hoe meer uiterlijke vrijheid we verwerven, hoe minder innerlijke vrijheid we hebben. Niet eerder dan we onze vrijheid hebben verloren, beseffen we wat vrijheid is. Zonder verlies van vrijheid zijn we niet in staat iets te herkennen van wat vrijheid heet. Hoe duidelijk de verschillen tussen vrijheid en onvrijheid ook lijken te zijn, ze zijn niet van elkaar te scheiden en wederzijds afhankelijk van elkaar, simpelweg omdat de een niet buiten elkaar kan bestaan. Vrijheid is dus alleen mogelijk wanneer we het tegendeel onderkennen.

Weerstand

De kern van ieder menselijk probleem is terug te voeren tot één simpel gegeven: weerstand. Weerstand tegen de ervaring die er op dat moment is. Dat is ook een van de redenen waarom veel therapieen niet werken. Ze werken niet omdat ze gebaseerd zijn 'op ergens van af willen', 'of ergens naar toe willen', dus op weerstand. Wie weerstand biedt houdt grenzen in stand en daarmee het probleem. Weerstand bieden in de vorm van controle, ontkenning, of bestrijding is een mechanisme die de zaak alleen maar erger maakt. Want in feite wijs je fundamentele delen van jezelf af. Op het moment dat je één kant van jezelf afwijst splitst je jezelf in tweeen. Er wordt een denkbeeldige grens getrokken tussen diegene die ervaart en datgene wat wordt ervaren. Hiermee sluit je de toegang tot eenheidsbewustzijn af en 'verlies' je je ware natuur. Dit 'verlies' van eenheid zorgt voor een wereld van vaststaande grenzen, strijd en lijden. Maar juist als je leeft in een wereld van grenzen en strijd word je eigenlijk nog maar door één ding gedreven. Het grote verlangen om die eenheid weer te herstellen, en weer in het onbegrensde gebied terug te keren .

Openheid

Open zijn betekent je niet verzetten, geen weerstand bieden, niet in de oppositie gaan. Het tegenovergestelde is gesloten zijn. Gesloten zijn wil zeggen ergens tegen zijn, een vuist maken tegen iets of iemand, een grens trekken. Hiermee probeer je te voorkomen dat er iets onaangenaams met je gebeurt. Open zijn daarentegen wil zeggen, je kwetsbaar opstellen, jezelf kunnen toestaan onzeker te zijn. Je bent open als je geen weerstand biedt, je niet afzet tegen iets of iemand. De wereld wordt je vijand als je niet open bent. Maar het leven is je niet vijandig gezind. Het ligt aan jouw houding, het ligt aan jouw interpretatie. Iemand word je tegenstander omdat je gesloten bent. Je maakt alleen maar vijanden wanneer je je afsluit. Door je open te stellen ontstaat vriendschap. Want vriendschap kan zich alleen manifesteren als je open bent. Wanneer je negatief bent, afwijzend kun je niet open zijn. Een negatieve houding maakt je gesloten. Met een open mind heeft niets of niemand een negatieve invloed op je. Want als je bereid bent open te zijn, kan niets en niemand je beschadigen of manipuleren. Omdat je alles met een open mind benaderd. En met die openhartigheid veranderd alles. Door open te zijn en je niet meer te verdedigen, maar je vrijelijk te uiten wordt het hele leven je vriendelijk gezind.

Quotes

Altijd opzoek

Iedereen is bewust of onbewust voortdurend op zoek. Ook al kunnen we het niet benoemen, we zijn er van overtuigd dat er op een of andere manier méér moet zijn dan wat we nu ervaren. Vaak blijkt dat een onbewust verlangen te zijn naar verbondenheid. Dat wat we zoeken moet er voor zorgen dat we high, gelukkig of verlicht worden. Want we willen ons vrij voelen, onbelemmerd, open en blij. Daarom zoeken we voortdurend naar hét tovermiddel, dat ons daarheen brengt. We stellen alles in het werk om het juiste middel te vinden. Maar wat voor tovermiddel we ook nemen, het zijn allemaal drugs. Het begrip drugs is zeer uitgebreid, het gaat veel verder dan heroine, cocaine, ayahuasca en weed. Ook alcohol, tabak, pijnstillers, kalmerende middelen, meditatie, seks, macht, eten, gokken, relaties, films, shoppen en geld kunnen een drug zijn. Helaas brengt het slechts tijdelijke verlichting. Het lijkt even te geven wat er in ons leven ontbreekt, maar het blijkt slechts van voorbijgaande aard te zijn Want geen enkele drug kan ons diep gevoelde verlangen vervullen. In plaats daarvan komen we in een rampzalige, verslavende toestand terecht die grote lichamelijke, emotionele en mentale schade kan berokkenen. Maar we ontkennen dikwijls de gevolgen van ons gedrag en storten ons er opnieuw in, want we willen steeds meer en meer.

Principes

Bij een meningsverschil, waarin je duidelijk anders over iets denkt en niet wil toegeven, zul je vaak zeggen; 'dat is míjn principe'. Maar ook als is het jouw innerlijke overtuiging, een principe is nooit van jou. Een principe is je altijd door iemand anders gegeven, je hebt het van anderen geleend. Principes ontstaan niet uit eigen ervaring. Het is voornamelijk de cultuur, de maatschappij waarin je geboren bent die je die principes hebben gegeven. Er is niets mis mee om te leven volgens principes, maar je leert er nooit je ware zelf door kennen. Want jij verandert er niet door, jij blijft altijd dezelfde. Omdat je je hebt gewapend tegen alles wat onbekend voor je is. Hierdoor sta je niet meer open voor iets nieuws. Je leeft vrijwel volledig in een wereld van grenzen. Een wereld van muren en hekken, een wereld van beperkingen en strijd. Maar waarom heb je die muren rondom je heen gebouwd waardoor er niets meer tot je door kunt dringen? Want die muren van je principes worden uiteindelijk een gevangenis. Dit geeft je misschien een gevoel van rust en veiligheid. Maar het blijft de rust en veiligheid van een gevangenis. Door principieel te zijn blijf je achter de muren van je eigen gevangenis opgesloten zitten. Iemand met principes is dus altijd een gevangene van zichzelf.

Nooit Klaar

Misschien heb je het idee dat een gelukkig mens geen belangstelling meer heeft voor zelfonderzoek. Omdat hij al 'klaar' is en daarom geen enkele behoefte meer heeft om wat dan ook nog te onderzoeken. Maar het tegendeel is waar. Want juist als je gelukkig bent voel je de drive om het onbekende te gaan verkennen. Om reden dat het bekende je mateloos gaat vervelen. Geluk wordt op den duur een saaie bedoening. Met geluk wordt het leven zo eentonig, slaapverwekkend en voorspelbaar dat de lokroep naar het ongekende steeds sterker wordt. Het maakt de avonturier in je wakker die belust is op een spannende onderneming. En die onderneming is het leven zelf. Bij iemand die gelukkig is komt heel veel moed en lef naar boven Vandaar dat het voor iemand die gelukkig is veel gemakkelijker is om de sprong naar het onbekende te maken. Hij is op geen enkele manier bang voor het onbekende. Integendeel hij staat er juist voor open. Iemand die gelukkig is zegt gewoon 'ja' tegen het leven. Hij heeft zoveel vertrouwen in het leven gekregen, dat het lijkt of de hele wereld zijn thuis is geworden.

Psychologie & Spiritualiteit

Beoefenaars en autoriteiten op het gebied van psychologie en spiritualiteit hebben in het verleden elkaar voornamelijk bestreden. Ook in de huidige tijd heeft men nog weinig oog voor elkaar. Men beschouwd elkaar over het algemeen nog steeds als tegenpolen die elkaar uitsluiten of tegenwerken. Toch bestaat er in het geheel geen grens tussen psychologie en spiritualiteit, het is slechts een schijnbare grens. Of je nu therapie beoefent of meditatie, je kunt nooit zeggen of het een therapeutische of spirituele activiteit is. Het is zowel therapeutisch als spiritueel, of noch therapeutisch noch spiritueel. Maar in de praktijk kunnen ze elkaar juist aanvullen en helpen om de grenzen die wij om ons heen trekken te doorbreken om zo tot een 'volledig menszijn' te komen. In het verleden ben ik een fervent beoefenaar van meditatie geweest. Ik ging naar retraites en beleefde daar geweldige doorbraken in mijn bewustzijn. Maar zodra ik van mijn meditatiekussentje opstond, bleef er niets van over. Ik bleek niet in staat het in mijn dagelijkse leven te integreren. Tenslotte maakte dezelfde steeds terugkerende patronen in mijn dagelijkse leven me duidelijk dat ik nog aan bepaalde psychologische aspecten van mezelf moest werken. Zo ontdekte ik dat spiritueel en psychologisch werk noodzakelijk is. Ook in mijn praktijk komen vaak mensen die langdurig met spiritualiteit bezig zijn geweest, maar problemen ervaren met integratie van hun inzichten en ervaringen in het dagelijkse leven.

Quotes

Zelfbeeld

Niemand is met een 'ik' geboren. Je 'ik' is pas tot leven gekomen tijdens je opvoeding. In die periode zijn je hersenen zo volgepropt met hoe je wel en niet moest zijn, dat je jezelf allerlei beperkingen en grenzen hebt opgelegd. Met als gevolg dat je nu van binnen iemand anders bent dan van buiten. Soms ben je gewoon het tegendeel van wat je lijkt te zijn. Vaak doe je je naar buiten toe voor als iemand die charmant, succesvol en zeker van zichzelf is, terwijl je van binnen angstig en onzeker bent. Zo houd je niet alleen anderen voor de gek, maar ook jezelf. Maar je geest blijkt nog veel gecompliceerder te zijn. Want vervolgens denk je dat je werkelijk diegene bent zoals anderen je zien. Dat is eigenlijk niet zo vreemd omdat je altijd al je zelfbeeld hebt ontleend aan wat anderen over je wisten te vertellen. Vandaar dat alles wat je weet over jezelf afkomstig is van anderen. Zelfs om te weten wie je zelf bent, heb je de mening van anderen nodig. Alleen maar omdat je jezelf niet wilt zien zoals je echt bent. Je ziet jezelf liever door de ogen van anderen, die je daarvoor zelf hebt misleid. Zo ben je volkomen afhankelijk geworden van de mening van anderen. Dus wil je in de toekomst niets verkeerds of slechts over jezelf horen dan moet je je anders blijven voordoen dan wie je bent. Waarom durf je de werkelijkheid niet eerlijk onder ogen te zien? Waarom ben je zo bang om te weten wie je echt bent? Hoe komt het dat je niet de moed hebt jezelf echt te leren kennen? Ben je bang dat de aap uit de mouw zal komen? Ben je bang dat het er van binnen helemaal niet zo mooi uit ziet als aan de buitenkant? Om te weten wie je bent zul je toch eerst over die angst heen moeten stappen om jezelf te leren kennen.

Lichaamsstructuren

Onze spreektaal kent vele interessante uitdrukkingen die een bepaald gedrag en gevoel uitdrukken. Ik noem er een paar: 'je schouders er over ophalen', 'de handen uit de mouwen steken', 'het hoofd hoog houden', 'je tanden laten zien', 'een last op de schouders nemen',enz. Interessant aan deze uitdrukkingen is dat elke uitdrukking niet alleen een gevoel uitdrukt, maar ook een lichamelijke handeling die uit hetzelfde gevoel voortkomt. Hieraan kun je zien dat bepaalde denkpatronen je lichaamshouding en het functioneren van je lichaam kunnen beinvloeden. Je kunt dus zeggen dat alle psychische problemen zichtbaar worden door de structuur en de functie van het lichaam. Iemand met een kromme rug zal niet zo'n groot ego hebben als iemand met een rechte rug. Maar iemand met een rechte rug blijkt daarentegen minder flexibel. Nog een paar voorbeelden: naar achteren getrokken schouders drukken beheerste woede uit, opgetrokken schouders angst, en gebogen schouders op het dragen van een zware last. Deze theorie over het verband tussen de psyche en de fysieke manifestaties daarvan heeft uiteindelijk geleid tot ontwikkeling van een zogenaamde karaktertypologie die nog altijd de basis vormt van de Lichaamsgerichte therapie.

Egostructuren

Iedere emotie, iedere schok en iedere frustratie in ons leven heeft zowel een direct fysologisch als psychologisch gevolg. Dit is met name zeer traumatisch in de eerste levensjaren, het kan in ernstige mate de fysieke, mentale en emotionele ontwikkeling van het opgroeiende kind beinvloeden. Zeker als conflicten blijven doorgaan en emoties bij herhaling onuitgedrukt blijven, worden de gevolgen chronisch. Stress wordt laag voor laag opgebouwd, tot zich lichamelijke en neurotische symptomen ontwikkelen. Het opgroeiende kind zal daarbij geleidelijk aan zijn identiteit bedekken met een egostructuur. Het ontwikkelt dit puur om te kunnen overleven. Deze egostructuur  komt overeen met een neurotische karakterstructuur. Hiermee kan het kind zich beschermen tegen aanvallen van buitenaf, maar ook tegen zijn eigen ongewenste emoties. Deze emoties waren ongewenst, omdat de omgeving ze niet accepteerde. Tenslotte wordt dit onderdrukkingsproces een deel van iemands defensieve lichaamsstructuur, wat ten koste zal gaan van zijn latere gevoelsleven.

Quotes

Projectie

Alles wat je over een ander vertelt, zegt nooit iets over de ander, maar zegt alles over jezelf. Wat je ook voor mening hebt over een ander, het is altijd een mening over jezelf. Hoe je ook spreekt over een ander, het is steeds jouw eigen ervaring die aan het woord is. Met ieder woord geef je jezelf bloot. Als je een ander bepaalde dingen verwijt, maakt het niets uit of dat nu wel of niet waar is. Want je maakt dat verwijt alleen omdat je die eigenschappen zelf ook hebt. Je verwijt het de ander slechts omdat het je voortdurend doet herinneren aan aspecten van jezelf die je niet onder ogen wilt zien. Als je de ander verwijt altijd kritiek op jou te hebben, dan ben je jezelf niet bewust van jouw eigen kritische neigingen. Wanneer je een ander beschuldigd van vijandigheid, dan ben je je niet bewust van jouw eigen vijandig zijn. Die onbewustheid ontstaat als je bepaalde gevoelens in jezelf probeert te ontkennen. Maar wat je ook doet om je gevoelens te ontkennen, ze verdwijnen daarmee niet. Daarom doe je gewoon alsof ze niet bij jou horen. Het enige wat je nu nog moet doen is een andere eigenaar zien te vinden op wie je jouw ontkende eigenschappen kunt plakken. Dat is heel belangrijk, want als je niemand kan vinden blijf je er zelf mee zitten .

Quotes

Lichaam & Geest

Lichaam en geest zijn één eenheid. Biologisch gezien bestaat er geen enkele reden om daar aan te twijfelen, maar psychologisch gezien wel. Psychologie is een wetenschap die onderzoek doet naar de geest om zo het gedrag van de mens te doorgronden. In de psychologie komt het lichaam niet aan de orde. Het woord 'psych-ologie' geeft aan dat de mens in wezen alleen een geest is en niet een lichaam. Ook in onze westerse samenleving is de grens tussen lichaam en geest nog altijd een fundamenteel uitgangspunt. Maar dat is eigenlijk merkwaardig, want we zijn niet met die grens geboren. Lichaam en geest zijn niet twee, het zijn twee delen van één geheel. Waarom hebben we ons lichaam dan van onze geest losgekoppeld? Wat mij betreft begint dit al in onze vroegste jeugd. Voor een kind is het lichaam immers de eerste bron van alle pijn en confrontaties met de ouders. Het heeft allemaal te maken met je bordje leeg eten en het op het potje doen. In die periode gaat het kind lichaam en geest ontkoppelen. En tegen de tijd dat het volwassen is heeft het definitief afscheid genomen van het lichaam. Het lichaam is een vreemd gebied geworden, bijna net zo vreemd als de buitenwereld. De grens tussen lichaam en geest is een feit. De mens identificeert zich nu volledig met zijn hoofd. Het komt zelfs zover dat hij vanuit zijn hoofd gaat leven. Dan gaat iemand met zijn verstand voorschrijven wat het lichaam wel of niet moet doen.

Adem & Bewustzijn

Voordat Wilhelm Reich hier in het Westen de adem als psycho-spirituele werkwijze ontdekte, werd het in het Oosten al duizenden jaren gebruikt door yogi's om tot een hoger bewustzijnsniveau te komen. Door de eeuwen heen is het wereldwijd in alle culturen toegepast als middel om denkbeeldige grenzen te overstijgen. Ook in mijn praktijk is de adem het centrale middelpunt waar het om draait. Ik kan me geen methode voorstellen die zoveel effect heeft op zowel persoonlijk als op spiritueel niveau. De adem is een buitengewoon krachtige middel, wat andere methoden overbodig maakt. De adem is tevens ons grootste communicatiemiddel. Zij verbindt onze binnenwereld met de buitenwereld. We denken bij communicatie vaak meteen aan woorden. Maar woorden kunnen valstrikken worden. We moeten er voor waken dat bewustzijnsontwikkeling niet gaat leiden naar nog meer grenzen. Overigens bestaat er geen enkele aanleiding om aan te nemen dat er een grens bestaat tussen onze binnen-en buitenwereld. De buitenwereld weerspiegelt onze binnenwereld. Daarom hoeft de wereld niet te veranderen, wij moeten veranderen. De wereld zit niet gecompliceerd in elkaar, maar wij. Politici, autoriteiten, grote organisaties of bedrijven vormen geen hindernis naar een menselijker en liefdevollere wereld, wij staan zelf in de weg.

Adem & Verdringing

Onze samenleving staat niet toe dat je authentiek bent. Wil je een waardig lid zijn dan dien je je te beheersen en aan te passen aan de regels van de maatschappij. Het is vooral ongepast om je emoties ongebreideld te laten gaan. Want als je emotioneel bent vindt men je al gauw labiel. Verdriet is genant, bang zijn is uit den boze, woede is asociaal, lachen vindt men storend. Als kind word je al heel gauw geleerd om je emoties te bedwingen . Wanneer je al je emoties onderdrukt raakt alles in de war. Je kunt dan zelfs niet meer op een natuurlijke wijze ademen. Alles is van slag zelfs je ademhaling is onnatuurlijk. Je durft ook niet meer diep te ademen want als je diep ademt kun je alles wat er nooit heeft mogen zijn niet meer onderdrukken. Als je boos bent en je wilt dat niet voelen houd je onmiddellijk op met ademen. Een emotie gaat altijd gepaard met een diepe ademhaling, omdat die emotie zuurstof nodig heeft. Emoties hebben een zekere chemische verandering in je lichaam nodig. Door diep te ademen kunnen die veranderingen plaatsvinden. Als je een emotie voelt opkomen en je wilt deze niet voelen ga je oppervlakkig ademen, je kunt die verandering in je adem zelf waarnemen. Als je daarentegen diep ademt gaat de energie stromen en wordt je lichaam een elektrisch geladen kracht. Je wordt gevoeliger, er is minder denkactiviteit, je wordt hoofd en- egoloos en er kan een diepe vreugde in je omhoog komen.

Quotes

De vrije adem

Hoewel we ons dat zelden realiseren is onze ademhaling eigenlijk een wonder op zich. Het is een mysterieuze beweging, een ritmisch proces van eb en vloed, van samentrekken en uitzetten, van geven en nemen, van komen en gaan, van opstaan en ondergaan, van geboren worden en sterven. Het is een beweging die vanzelf ontstaat maar die we ook kunnen beinvloeden. Als je ademt ontstaat er een eindeloze verbinding tussen lichaam en geest, tussen onderbewuste en bewuste, tussen jou en de ander en tussen jou en de kosmos. Hoe meer je je aan de adem kunt overgeven hoe dieper die verbinding voelt. Ademen is ook de toegangspoort naar een innerlijke bewogenheid. De manier waarop we ademhalen zegt alles over hoe we in de wereld staan. Een vrije inademing geeft een gevoel van aanwezig zijn, power, helderheid, ruimte en in actie te komen. Bij een vrije uitademing kunnen we ons overgeven, dingen laten gebeuren, loslaten en laten gaan. Bij een vrije ademhaling komen we in een natuurlijke harmonie met onszelf en onze omgeving. Hierbij vindt een innerlijke ontmoeting plaats tussen lichaam, geest en ziel. Deze ontmoeting laat ons zijn wie we zijn. Dit kan weer zin aan het leven geven, de zin waarnaar we vaak tevergeefs zochten. Bij een geblokkeerde ademhaling gaat die ontmoeting aan ons voorbij en daarmee ook de zin van het leven.

Quotes

Adem & 'Wakker'zijn

Zodra je een bewuste verbinding maakt met je ademhaling, kom je onmiddellijk met je bewustzijn in het ‘hier en nu’. Maar als je bewust ademt zul je tevens merken hoe groot de invloed van je denken is. Het ene moment ben je alert en ‘wakker’ bij je ademhaling aanwezig en het volgende moment raak je weer onbewust. Het denken heeft je dan weer volledig opgeslokt. Als je merkt bij het opnieuw ‘wakker’ worden dat je vlak daarvoor nog onbewust was, begin er dan niet mee te 'vechten', maar accepteer het. Geef je er aan over. Blijf bij je ademhaling. Dit helpt je om aanwezig te blijven, bij datgene wat er op dat moment is. Wanneer je de hoeveelheid onbewuste momenten niet accepteert ontstaat er weerstand Je bent dan weer onbewust aan het denken. Kun je dit loslaten dan kom je geleidelijk aan steeds meer opeen hoger bewustzijnsniveau. Je wordt helderder en ‘wakkerder’. De momenten van niet-denken nemen toe. De ruimten tussen denken en niet-denken worden ook steeds groter.

Adem & Voelen

De ademhaling is de poort naar onze gevoelswereld, want ademen is voelen. De onafgebroken stroom van in-en uitademing zorgt voor een voortdurend contact tussen onze binnenwereld en de wereld om ons heen. Hoe zwakker en oppervlakkiger we ademen, hoe minder we contact hebben met ons gevoel en hoe minder we contact hebben met de mensen rondom ons heen. Bij het observeren van je ademhaling kun je ontdekken dat er gebieden zijn in je lichaam waar je adem niet doordringt als je normaal ademt. Deze buitenspel gezette en daardoor gevoelloze gebieden vormen een verdedigingsbolwerk tegen het oude 'zeer', die veel mensen met zich meedragen. Hierdoor voelen we niet alleen de vroegere pijn, maar ook toekomstige pijn niet meer, we zijn gevoelloos geworden. Wat ooit bedoeld en nodig was om te overleven wordt na verloop van tijd contraproductief. Ook kan het zelfhelend vermogen van het lichaam, waarin de ademhaling de hoofdrol speelt,  zijn taak niet meer volledig vervullen. Wanneer we ons krampachtig blijven vastklampen aan oude achterhaalde verdedigingsstrategieen zal er niets in ons leven veranderen. Het leven dwingt ons dus indirect om oude overlevingsmechanismen op te geven om weer in contact te komen met ons gevoel. Hierbij speelt de adem een centrale rol. Het gaat daarbij om weer in contact te komen met de vrije stroom van de adem en daarmee met de vrije stroom van levensenergie als manier om weer te  voelen en deze gevoelens tot uiting te brengen.